Önceki gece meydana gelen heyelan sonrası, İspir ilçe merkezindeki 7 apartmanda bulunan 70 daire tahliye edildi. AFAD ve belediye ekiplerinin saha incelemeleri sonucu, yaklaşık 200 bin metrekare büyüklüğündeki ve 2 bin nüfusa sahip mahallede önleme ve ıslah çalışması yapılmasına karar verildi. Zemine ortalama 700 metre uzunluğunda fore kazıklarla güçlendirme yapılacağı bildirildi. Böylelikle heyelan riski altında bulunan evlerin güvenli hale getirilmesi hedefleniyor. Bölgede ayrıca “afete maruz bölge” ilanı sürecinin de başlatılacağı öğrenildi.
Tehlikenin büyüklüğünü gösteren harita
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) hazırladığı heyelan risk haritası, İspir’in Yukarı Mahallesi için tehlikenin boyutunu gözler önüne serdi. Haritada, mahallenin çevresinin neredeyse tamamı “aktif heyelan bölgesi” anlamına gelen kırmızı renkle işaretlenmiş durumda. Bu da yalnızca tek bir noktada değil, geniş bir alanı kapsayan ciddi bir risk bulunduğunu ortaya koyuyor.
Mahallenin adeta kuşatılmış gibi kırmızıyla çevrilmesi, heyelanın olası etkilerinin birkaç yapı ya da sokakla sınırlı kalmayabileceğini, bölgenin tamamını tehdit edebileceğini gösteriyor. Yetkililer, bu verilerin yalnızca mevcut tehlikeyi değil, gelecekte meydana gelebilecek olası kaymaların da önceden öngörülebilmesi açısından kritik öneme sahip olduğunu vurguluyor.
Dolayısıyla harita, İspir’in merkezindeki bu mahallenin yıllardır süregelen sorunlarının somut bir kanıtı olarak görülürken, alınacak önlemlerin de bilimsel verilere dayanarak şekillendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Mahallenin riskli yapısına rağmen yıllar boyunca imar ruhsatı verilmeye devam edildi. Uzman raporlarına rağmen gerekli önlemler alınmadı ve yapılaşma sürdü. Yerel yönetimlerin uyarıları dikkate almaması, tehlikeyi büyüttü. Bugünkü tablo, plansız ruhsatlandırmanın ve ihmallerin sonucu olarak değerlendiriliyor.
Erzurum, Türkiye’de en fazla heyelan yaşanan üçüncü il
AFAD’ın 2021 yılında hazırladığı İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) verilerine göre, Trabzon, 1673 heyelan olayı ile Türkiye'de en fazla heyelan görülen il oldu. Trabzon'u 1319 heyelanla Rize, 939 heyelanla Erzurum ve 915 heyelanla Giresun takip etti. En az heyelan yaşanan iller arasında ise Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Kırşehir, Mardin, Şırnak, Şanlıurfa, Uşak, Ardahan, Bilecik, İstanbul ve Eskişehir yer aldı.
Depremlerden sonra Türkiye'de en fazla hasara neden olan afet türü heyelanlar olurken, bugüne kadar olmuş ya da olma riski taşıyan heyelanlardan etkilenen veya etkilenebilecek yapı sayısı 59 bin 345 olarak belirlendi. Bu yapılardan 4 bin 106'sı ile Trabzon, heyelandan en çok zarar gören il oldu.
Erzurum’da 2586 heyelan tespit edildi
Heyelan olaylarının en yoğun yaşandığı iller arasında üçüncü sırada bulunan Erzurum’da, özellikle Oltu, Şenkaya, İspir, Çat ve Tortum ilçeleri ön plana çıkıyor. 1950-2020 yılları arasında bu ilçelerde heyelan riski nedeniyle birçok noktada “Afete Maruz Bölge” kararı alındı. Riskli alanlarda bulunan yapılar için ise tahliye ve güvenli bölgelere nakil kararları uygulamaya konuldu.
Erzurum İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün 2016 yılında yürüttüğü arazi ve büro çalışmaları kapsamında hazırlanan heyelan envanter haritasında il genelinde 2 bin 586 adet heyelan olayı tespit edildi. Bu veriler, 2021 yılında hazırlanan İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) kapsamında kamuoyu ile paylaşıldı.
Yetkililer, Erzurum’da heyelan riskini artıran başlıca etkenlerin topoğrafya, yağış rejimi, jeolojik yapı, jeomorfolojik özellikler ve drenaj ağı yoğunluğu olduğuna dikkat çekerek, bu faktörlerin dikkate alındığı planlamalarla riskin azaltılmasının hedeflendiğini belirtiyor.
70 daire boşaltıldı, can kaybı yaşanmadı
Önceki gece meydana gelen heyelan sonrası, İspir ilçe merkezindeki 7 apartmanda bulunan 70 daire tahliye edildi. Vatandaşlardan kimi yakınlarının yanına yerleştirilirken, kimi ise yurt ve lojmanlara alındı. İlçede herhangi bir can kaybı veya yaralanma yaşanmaması en büyük teselli oldu.
Başkan Coşkun: “Bölgenin hafızası var, yıllardır problemli”
İspir Belediye Başkanı Ahmet Coşkun, yaşanan heyelanla ilgili yaptığı açıklamada, “Bugün olmuş bir mesele değil. Oranın bir hafızası ve geçmişi var. Bu bölgede yaşayanlar çok iyi bilir. Yıllar önce aynı bölgedeki lise ve hastane de heyelandan zarar görmüştü. Hukuken belediyemizin sorumluluğu olmasa da meşru anlamda meselenin sahibiyiz ve sonuna kadar takipçisiyiz” dedi.
Başkan Coşkun, daha önce bölgede istinat duvarlarının geri çekilmesi için proje hazırladıklarını ancak deprem ve mevsim koşulları nedeniyle ertelendiğini belirtti. Ayrıca, çatlaklar büyümeye başlayınca AFAD ekiplerine bilgi verildiğini ve Büyükşehir Belediyesi’nin zeminde sismik araştırma yürüttüğünü aktardı.
Tarihi İspir Panayırı ertelendi
Her yıl büyük ilgi gören tarihi İspir Panayırı da heyelan nedeniyle ileri bir tarihe ertelendi. Başkan Coşkun, Kaymakamlık öncülüğünde kriz masası oluşturulduğunu belirterek, “Herhangi bir can ve mal kaybı yaşanmadı, vatandaşlarımız için her türlü tedbir alınıyor” diye konuştu.
Yetkililer, önümüzdeki süreçte zemin güçlendirme çalışmalarının hızla başlatılacağını ve bölgedeki riskin kontrol altına alınmasının hedeflendiğini açıkladı.
Manolya Bulut